Emmi Pikler en het pedagogisch beleid van Kideo kinderopvang

Het pedagogisch beleid van Kideo kinderopvang is gebaseerd op de visie van Emmi Pikler. Emmi Pikler (1902-1984) was een Oostenrijkse kinderarts en pedagoge. Haar unieke methode heeft in de jaren ‘40 en ‘50 een revolutie veroorzaakt in de manier waarop er met baby’s en kinderen wordt omgegaan. Pikler ontdekte dat kinderen worden geboren met de drang om te ontdekken en te leren. Haar methode is zo duidelijk en zo goed onderbouwd, dat hij nog steeds veel wordt toegepast.  

De oorsprong van de Pikler-methode

Na de geboorte van hun dochter besluiten Emmi en haar man om hun kind vrij op te voeden. Vrij in de zin dat ze haar niet dwingen tot omrollen, zitten of staan. Ze geven haar alle ruimte om zelf de wereld te ontdekken. Ze geven haar op vaste momenten volledige een-op-een aandacht en beschouwen haar vanaf de geboorte als een volwaardig mens. De autonomie van het kind staat bij Emmi Pikler voorop. Wat ze bij haar dochter ziet, bevestigt Piklers idee van natuurlijke ontwikkeling. Haar dochter is actief en durft te vertrouwen op haar eigen kunnen. Emmi Pikler begint andere ouders te adviseren en te begeleiden. Ze geeft lezingen en schrijft over haar opvoedmethode. De Tweede Wereldoorlog is een zware tijd voor de joodse Pikler en haar gezin. Haar man wordt vervolgd om politieke redenen. De ouders die Emmi advies en begeleiding heeft gegeven, zorgen ervoor dat haar gezin de oorlog overleeft.

Weeshuis Lóczy en de Pikler-methode wereldwijd

In 1946 wordt Emmi Pikler directeur van het Hongaarse weeshuis Lóczy. Ze is ervan overtuigd dat ook kinderen in een weeshuis gezond gehecht kunnen zijn en zich volledig kunnen ontwikkelen tot actieve, onderzoekende kinderen. Ze geeft de wezen een liefdevol thuis, waar ze in hun eigen tempo de wereld kunnen ontdekken. Ze runt het weeshuis op geheel eigen wijze. Zo neemt ze jonge, ongeschoolde meisjes aan. De sollicitatieprocedure bestaat uit het verschonen van een luier. Sollicitanten die dit met liefde en aandacht doen, neemt ze aan. Daarna worden de medewerksters intern opgeleid volgens de Pikler-methode. De kinderen in het weeshuis worden door Emmi Pikler zorgvuldig geobserveerd. Haar bevindingen worden in vele wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd. De resultaten worden in vervolgstudies bevestigd. De Pikler-methode is wereldwijd bekend en ouders, verzorgers, scholen en crèches leren nog steeds van haar visie. Het Pikler Instituut in Boedapest geeft nog dagelijks opleidingen en cursussen. Nederland heeft een eigen Emmi Pikler Stichting.

Pikler speelgoed

In de autoritaire jaren ‘40 en ‘50 is de aanpak van Emmi Pikler erg vernieuwend. Dit is de basis van de Pikler-methode: laat een kind zich vrij ontwikkelen, in zijn eigen tempo en op eigen initiatief. Volg het kind als opvoeder en mede-opvoeder. Bied een prikkelarme, maar stimulerende omgeving met open spelmaterialen. Open spelmaterialen? Dat zijn materialen zonder vastgesteld doel. Materialen die het kind zelf kan ontdekken. Ze worden ook wel open-einde speelgoed of passief speelgoed genoemd. Van passief speelgoed krijg je actieve kinderen. Voorbeelden van Pikler speelgoed zijn een zakdoek, een dennenappel, houten kommetjes en een groot houten klimrek, de zogenaamde Pikler-driehoek.

Emmi Pikler en het doel van zelf spelen

Zelf spelen heeft een positief effect op de autonomie van het kind. Het kind bepaalt zelf hoe lang het speelt, ontdekt zelf wat het met het speelgoed kan en wil. Zo leert het kind wat het interessant vindt en wat niet. Zelfstandig vrij spelen is goed voor de ontwikkeling van het zelfbewustzijn. Of zoals Emmi Pikler zegt: ‘Een kind dat iets bereikt door zelfstandig te experimenteren, verwerft een heel andere kennis dan een kind dat een kant-en-klare oplossing krijgt aangeboden’.

Een-op-een momenten

Een ander belangrijk aspect van de pedagogische visie van Emmi Pikler is het een-op-een moment. Wanneer een baby wordt verschoond of gevoed, krijgt het de volledige aandacht. Vaste gezichten zijn hierin heel belangrijk. Ook vertel je wat je gaat doen. Bijvoorbeeld dat het kind een schone luier krijgt. Dit lijkt misschien gek, omdat een baby nog niet kan praten. Maar het kind hoort je stem en de rust die daar vanuit gaat. Het raakt vertrouwd met de handelingen en leert daardoor wat het kan verwachten. Dit zorgt voor vertrouwen en een gezonde hechting tussen baby en verzorger. Hierdoor kun je als verzorger de behoeften van de baby goed signaleren en kun je hem geven wat hij nodig heeft. Niet omdat jij vindt dat hij dingen moet leren, maar omdat de baby aangeeft dat hij daar klaar voor is. Het gedachtegoed van Emmi Pikler laat zich goed samenvatten als: ‘Help mij, het zelf te doen’.

De Pikler-methode in de praktijk bij Kideo

Bij Kideo Kinderopvang zorgen we vanuit de Pikler-visie voor een omgeving die zowel uitdaging als geborgenheid biedt. De kinderen voelen zich er veilig en vertrouwd. Ze kunnen volop zichzelf zijn. Wist je dat we baby’s bij Kideo in een draagdoek dragen? Ook dit helpt bij een goede hechting. In onze crèche zijn de kinderen vrij om te onderzoeken. We sturen hen niet. Door dingen voor te doen of bij te sturen, zouden we tegen het zelf-ontdekkend vermogen van het kind ingaan. Ook zorgen we voor ongestoorde een-op-een momenten, waarop we hun onze onverdeelde aandacht kunnen geven, en is onze crèche volledig ingericht volgens het Pikler-principe.

Verzorging en eetmomenten

Bij Kideo zien we een verzorgingsmoment als een uitgelezen kans voor kwalitatief een-op-een contact. Het verschonen van een luier is zo’n moment. Oogcontact, praten over wat er gebeurt en reageren op geluidjes; het hoort er allemaal bij. Ook wanneer een pedagogisch medewerkster jouw baby de fles geeft, richt ze daar haar volle aandacht op. Ze praat zachtjes tegen je kind, neemt hem of haar op schoot en maakt oogcontact. Het kind geeft zelf aan hoeveel het wil drinken. Gaat zijn aandacht naar iets anders, dan wacht de begeleidster rustig tot hij er weer bij is. De baby ligt lekker bij haar en zij laat zich niet afleiden door andere kinderen. Die krijgen op een ander moment haar onverdeelde aandacht. De eetmomenten voor kinderen die zelf kunnen eten, zijn gericht op het eigen tempo. Bij Kideo is alle voeding biologisch. Het eten wordt met zorg en aandacht bereid. We bieden de kinderen verschillende smaken en texturen aan. Ze bepalen zelf wat en hoe veel ze eten. Ze krijgen de ruimte om te eten in hun eigen tempo. Ze kunnen het eten zelf pakken, aanraken en onderzoeken.

Spelen in alle rust

We sturen de kinderen niet in hun spel. Onze crèche heeft prachtig passief speelgoed dat op ooghoogte ligt voor de kinderen. Zo kunnen ze op eigen initiatief ontdekken. Het speelgoed is van natuurlijke materialen zoals hout, riet en wol. Ook verzamelen we buiten mooie dingen om mee te spelen, zoals veertjes, takken en mooie bladeren. We grijpen niet in in het spel van de kinderen. Ze krijgen alle rust om zelf te spelen. We moedigen hen aan. Alleen wanneer de veiligheid in gedrang komt, sturen we bij.

Motorische ontwikkeling

Bij Kideo kinderopvang volgen we de motorische ontwikkeling van je kind. Zo zetten we een kind dat nog niet zelfstandig kan zitten, niet in een kinderstoel. Een kind dat niet zelf kan gaan staan, zetten we niet staand neer. Zo leert het kind zelf ontdekken wat het fijn vindt en weet het kind: ‘Ik ben wie ik ben en dat is goed’. Wel bieden we een stimulerende omgeving waarin jouw kind alle mogelijkheid heeft om zich te ontplooien. En we juichen bij elke mijlpaal!

Pikler interieur bij Kideo kinderopvang

Alle Kideo vestigingen in Groningen, Assen en Drachten zijn ingericht naar de visie van Emmi Pikler. Het zijn uitdagende omgevingen. Ze zijn ook prikkelarm: er ligt niet overal speelgoed en de muren zijn niet bedekt met drukke posters. Er zijn geen felle kleuren en ook geen plastic speelgoed met lampjes en geluiden. Kideo biedt een fijne omgeving waar de kinderen op ontdekkingstocht kunnen gaan. Er is een centrale wand waaraan, van vloer tot aan plafond, planken zijn bevestigd met daarop passief speelgoed. Dit kunnen de kinderen pakken en rustig bekijken. De kasten zijn open en daardoor vrij toegankelijk. Er zijn poefen van riet, zachte vloerkleden en meubels van hout. Ook heeft elke locatie een atelier. Daar kunnen kinderen schilderen, knippen, plakken, tekenen en nog veel meer. Deze knutselruimte heeft een ruim aanbod aan materialen die de kinderen zelf kunnen pakken. Buiten kunnen de kinderen heerlijk spelen. Er is een grasveld, een zandbak en allerlei buitenspeelgoed. Ook hebben we een moestuin waar we samen verschillende groenten en fruit verbouwen.